دلبستگی واکنشی یا RAD به شرایطی گفته می‌شود که در آن نوزاد یا کودک اعتماد کافی به والدین خود ندارد و در کنار آنها احساس امنیت نمی‌کند. شکل گیری دلبستگی در کودکان، یکی از مراحل مهم رشد است که بستگی زیادی به والدین دارد. دلبستگی زمانی در کودک ایجاد می‌شود که در کنار والد دائمی خود احساس آرامش کند. برخی از نوزادانی که بعد از تولد مدام به افراد مختلف سپرده می‌شوند و یا مادران سرد و یخچالی دارند؛ دلبستگی ناایمن را تجربه می‌کنند. این وضعیت در آینده آنان بسیار موثر است و تاثیرات منفی دارد. البته برخی از شرایط کودکان را بیشتر مستعد ابتلا به این حالت می‌کند. اما به طور کلی مادران قبل از به دنیا آمدن کودک باید در این مورد اطلاعاتی داشته و مراقبت های لازم را از فرزند خود انجام دهند.
برای دریافت مشاوره در زمینه دلبستگی واکنشی میتوانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن ثابت با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.
منبع: دلبستگی واکنشی | درمان اختلال دلبستگی واکنشی
دلبستگی واکنشی
دلبستگی زمانی ایجاد می‌شود که نیاز کودکان به سرعت برطرف شده و به آنان اهمیت داده شود. معمولا بعد از پنج سالگی دیگر شاهد بروز رفتار های دلبستگی واکنشی نیستیم. اما اثرات نهان آن احتمالا تا مدت زمان زیادی باقی خواهد ماند. این یکی از اختلالات نادر در دوران کودکی است که از نه ماهگی تا 5 سالگی ظاهر می‌شود.
همچنین در چنین شرایطی کودک قادر به برقراری ارتباط موثر با اطرافیان خود نیست. در صورتی که تشخیص به موقع صورت گیرد؛ درمان این اختلال امکانپذیر است. کودکان بسیار انعطاف پذیر هستند و به راحتی می‌توان اثرات مشکلات گذشته را در آنها از بین برد.
نشانه های اختلال دلبستگی واکنشی
نشانه های اختلال دلبستگی واکنشی، طیف وسیعی داشته و نشانه های زیادی را با شدت های متفاوت در بر می‌گیرد. برخی از نشانه های این اختلال در کودکان، شامل موارد زیر می‌شود.
عدم ارتباط موثر با اطرافیان
اجتناب از لمس و تماس فیزیکی
تحریک پذیری و عصبانیت بیش از حد
عدم برقراری تماس چشمی
عدم بروز احساس گناه، پشیمانی و عذاب وجدان
گوشه گیری و انزوا
سرپیچی از اوامر والدین
عدم علاقه و ترس از مراقبان دائمی
انواع دلبستگی واکنشی
با بزرگ شدن کودک و بعد از پنج سالگی، اگر دلبستگی واکنشی درمان نشود؛ خود را به شکل دو نوع از این اختلال نشان می‌دهد.
دلبستگی واکنشی مهار شده: که در آن کودک از دنیای اطراف خود آگاه است؛ اما به صورت ارادی هیچ پاسخی نمی‌دهد. آنها هیچ محبتی به والدین و مراقبان خود نمی‌کنند و گوشه گیر و منزوی هستند.
دلبستگی واکنشی مهار نشده: در این وضعیت کودکان با افراد غریبه بیش از اندازه صمیمی شده و به آنها محبت می‌کنند. حتی ممکن است غریبه ها را به والدین خود ترجیح دهند. در این نوع کودکان محبت و رفع نیازهای خود را به شیوه ی نادرست و در افرا اشتباه جستجو می‌کنند.
علت بروز دلبستگی واکنشی
به طور کلی نمی‌توان علت قطعی برای بروز دلبستگی واکنشی در کودکان ذکر کرد. اما براساس تحقیقات انجام شده در این زمینه کودکانی که در معرض چالش های رفتاری مختلف، تاثیر اعتیاد مادر به مواد مخدر و الکل و سابقه خانوادگی بوده اند؛ بیشتر احتمال دارد که این بیماری را بروز دهند. در این قسمت به توضیح برخی از دلایل این اختلال می‌پردازیم.
📌دوری از مادر
یکی از دلایل اصلی بروز اختلال دلبستگی واکنشی، دوری از مادر یا والد اصلی، به شیوه های مختلف است. برای مثال افرادی که در پرورشگاه بزرگ می‌شوند و یا کودکانی که در دوران نوزادی مراقبان زیادی داشته اند؛ در معرض این اختلال قرار می‌گیرند.
یکی دیگر از مثال های دوری از خانواده در دوران کودکی، بستری شدن کودک در بیمارستان یا مراکز درمانی برای طولانی مدت است. در چنین شرایطی کودک دچار سردرگمی شده و والد اصلی خود را فراموش می‌کند. از طرفی اعتماد خود را به همه افراد از دست داده و نمی‌داند با چه کسی صمیمی شود.
📌ابتلا مادر به بیماری های روان
کودکانی که توسط مادران مبتلا به افسردگی بزرگ می‌شوند؛ به دلبستگی واکنشی نیز مبتلا خواهند شد. مادران نمی‌توانند به اندازه کافی به فرزندان خود محبت کنند ویا نیازهای آنان را به شکل درستی برطرف نمی‌کنند. به همین دلیل کودک به بروز رفتارهای عجیب و غریب برای گرفتن توجه متوسل می‌شود. همچنین این کودکان در زمان گریه و بی قراری نیز نادیده گرفته می‌شوند. تماس فیزیکی یکی از اقدامات لازم در این دوران است که مادران افسرده به آن اهمیتی نمی‌دهند.
تشخیص دلبستگی واکنشی
تشخیص دلبستگی واکنشی باید توسط متخصص انجام گیرد. چراکه علائم این بیماری شباهت های زیادی به اختلالات طیف اوتیسم دارد. متخصص سن و همچنین سابقه پزشکی کودک را بررسی کرده و با انجام برخی از تست های روانشناسی از این موضوع اطمینان حاصل می‌کند. همچنین مدت زمان و شدت نشانه های این بیماری نیز اهمیت دارد. برخی از متخصصین برای تشخیص دقیق از مشاهده مستقیم رفتارهای کودک و تعامل با او استفاده می‌کنند.
درمان دلبستگی واکنشی
همانطور که گفته شد؛ به دلیل انعطاف پذیری کودک و همچنین سن کم او، به راحتی می‌توان نشانه های اختلال دلبستگی واکنشی را از بین برد. این درمان بر ترمیم ارتباطات خانوادگی از نظر عاطفی و احساسی متمرکز است. در چنین شرایطی هم کودک و هم والدین باید برای درمان اقدام کنند.
💠بازی درمانی
بازی درمانی یکی از درمان های موثر برای دلبستگی واکنشی است. از آنجایی که سن کودکان مبتلا به این اختلال پایین است و همچنین آنها علاقه زیادی به بازی کردن دارند؛ در این زمینه می‌توان بسیاری از مفاهیم را به آنها آموزش داد. همچنین آنها می‌توانند در غالب بازی بسیاری از مفاهیم، عقاید و ترس های خود را آشکار کنند. بازی درمانی باید توسط روانشناس و یا کاردرمانگر انجام گیرد.
💠خانواده درمانی
به دلیل اینکه بخشی از علل موثر در شکل گیری دلبستگی واکنشی در کودکان، به والدین آنها برمی‌گردد؛ بهتر است خانواده نیز در این زمینه درمان را آغاز کنند. این روش بر ایجاد و حفظ روابط خانوادگی موثر، استوار است. تعامل با فرزند باید با روش های مختلفی گسترش یابد و این کار توسط درمانگر انجام می‌گیرد. شرکت در کلاس های فرزندپروری نیز از روش های خانواده درمانی محسوب می‌شود.
عوارض دلبستگی واکنشی در صورت عدم درمان
علاوه بر عوارضی که دلبستگی واکنشی در همان سنین ایجاد می‌کند؛ در صورت بزرگ تر شدن کودک و عدم درمان این اختلال، پیامدهای بیشتری ظاهر می‌شود. علائم شدیدتر شده و در غالب تاخیر در رشد جسمانی، اعتماد به نفس پایین، خطر سواستفاده های جنسی و عاطفی، اعتیاد به مواد مخدر و الکل، اختلالات یادگیری، بروز رفتارهای ناهنجار و… خود را نشان می‌دهد. ابتلا به بیماری های روانی مختلف نیز از جمله افسردگی، از دیگر عوارض این اختلال هستند.
سخن پایانی
اختلال دلبستگی واکنشی یکی از اختلالات روانی است که در سالهای اولیه زندگی کودک بروز می‌کند. در واقع دلبستگی ناایمن کودکان نسبت به والدین شان، از عوامل مختلفی متاثر می‌شود. همچنین والدین نیز نقش اساسی در این زمینه دارند. تشخیص افتراقی این اختلال کار آسانی نیست و باید حتما توسط متخصص انجام گیرد. همچنین علائم مختلفی داشته که در کودکان با شدت های مختلفی بروز می‌کند. والدین بهتر است در این زمینه اطلاعات لازم را کسب کرده و با کمک یک روانشناس از بروز این بیماری جلوگیری کنند.
برای دریافت مشاوره در زمینه دلبستگی واکنشی میتوانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن ثابت با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.
- ۰۲/۰۷/۲۱