دژاوو چیست؟ آشناپنداری یکی از جذاب‌ترین تجربه‌هایی است که تقریباً برای همه ما پیش آمده است. در این شرایط فرد احساس می‌کند صحنه‌ای را از قبل دیده و یا صدایی را شنیده است. احتمالاً شما نیز تجربه پیش دیده را داشته‌اید؛ و این حالت باعث شده تا حداقل برای مدت کوتاهی احساس هیجان داشته باشید. به همین خاطر برایمان جذاب است که بدانیم دژاوو چیست؟ چه دلایلی دارد؟ و چرا آن را تجربه می‌کنیم؟ ما در این مطلب سعی می‌کنیم دژاوو را از ابعاد مختلف آن بررسی کنیم.
منبع: دژاوو یا آشناپنداری | علت و انواع دژاوو
دژاوو چیست؟
دژاوو یک کلمه فرانسوی به معنی “از قبل دیده شده” است؛ و در زبان فارسی به آن آشناپنداری یا پیش دیده می‌گویند. در این حالت فردی که قبلاً هرگز در یک موقعیت یا وضعیت قرار نگرفته ناگهان آن محیط برایش حالت آشنا پیدا می‌کند. به‌طوری‌که انگار قبلاً در آن محیط یا وضعیت بوده و آن را تجربه کرده است. برای مثال ممکن است شما برای اولین‌بار به یک شهر مسافرت کرده باشید اما ناگهان احساس کنید قبلاً در این شهر حضور داشته‌اید.
انواع دژاوو
دژاوو می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد. سه نوع اصلی آشناپنداری وجود دارد که عبارت است از:
از قبل شنیده شده
فرد اطمینان دارد که چیزی را قبلاً شنیده است؛ اما از جزئیات زمان و مکان شنیدن آن اطلاعی ندارد؛ و همچنین تردید دارد که شنیدن آن را تصور کرده باشد. اصطلاحاً به این مورد دژا آنتندو می‌گویند.
از قبل دیده شده
فرد اطمینان دارد که چیزی را قبلاً دیده است؛ اما از جزئیات زمان و مکان دیدن آن اطلاعی ندارد؛ و همچنین تردید دارد که دیدن آن را تصور کرده باشد. اصطلاحاً به این مورد دژاویزیت می‌گویند.
از قبل تجربه شده
فرد اطمینان دارد که چیزی را قبلاً تجربه کرده است؛ اما از جزئیات زمان و مکان تجربه آن اطلاعی ندارد؛ و همچنین تردید دارد که تجربه آن را تصور کرده باشد. اصطلاحاً به این مورد دژاووکو می‌گویند.
دژاوو یا آشناپنداری چگونه اتفاق می‌افتد
علل مختلفی برای دژاوو بیان شده اما تابه‌حال هیچ یک از فرضیه‌ها نتوانستند به طور کامل این پدیده را توضیح دهند. بااین‌حال مهم‌ترین دلایلی که برای پیش دیده مطرح شده به شرح زیر است.
1- انتقال اطلاعات در مغز
هنگامی که برای درک یک پدیده اطلاعات از یک سمت مغز به سمت دیگر آن در حال انتقال است، تأخیر بسیار کوتاهی رخ می‌دهد که باعث می‌شود مغز دو بار اطلاعات را دریافت و پردازش کند. در این حالت مغز گول می‌خورد و فرد تصور می‌کند آن اتفاق دو بار رخ داده است.
2- شباهت بین محیط‌ها
برخی محیط‌ها و موقعیت‌ها شباهت زیادی با یکدیگر دارند و ذهن انسان در محیط جدید ممکن است همان محیط قبلی را تداعی کند.
3- خواب ناکافی
یکی دیگر از مسائلی که با آشناپنداری ارتباط مثبت دارد خواب ناکافی است. کسانی که به‌اندازه کافی نمی‌خوابند بیشتر دچار دژاوو می‌شوند. علاوه بر این خستگی، استرس، مسافرت زیاد از جمله عواملی هستند که احتمال تجربه پیش دیده را بیشتر می‌کنند.
4- اختلال در حافظه
دژاوو می‌تواند به دلیل اختلال جزئی در حافظه رخ دهد. هنگامی که مغز اطلاعات را دریافت می‌کند برای بازشناسی یا بازگردانی اطلاعات از حافظه نیاز دارد تا مسیر مشخصی را از حافظه حسی به سمت حافظه کوتاه‌مدت و در نهایت تا حافظه بلندمدت طی کند. گاهی اوقات اطلاعات موجود در حافظه کوتاه‌مدت برای رسیدن به حافظه بلندمدت دچار اختلال می‌شود و باعث تجربه آشناپنداری می‌شود به‌طوری‌که ذهن چیزی را که در حال حاضر در حال رخ‌دادن است با خاطره‌ای در گذشته اشتباه می‌گیرد.
5- حواس‌پرتی یا شکاف ادراکی
نظریه شکاف ادراکی معتقد است وقتی شما روی یک موضوع خاص تمرکز کرده‌اید و بعد آن را رها می‌کنید ممکن است مغزتان در دو جهت مختلف شروع به پردازش و فعالیت کند. در این حالت بخش هیپوکامپ که مسئول یادگیری است برای مدتی گیج می‌شود و شما آشناپنداری را تجربه می‌کنید. به همین خاطر است که گفته می‌شود هرچقدر در یک موقعیت حواس‌پرت‌تر باشید احتمال دژاوو بیشتر است. اما اگر بتوانید تمرکزتان را روی یک موضوع جمع کنید احساس پیش دیده از بین می‌رود.
6- صرع
تجربه دژاوو اگر به‌صورت محدود باشد مشکلی ندارد و ممکن است برای هر فردی رخ دهد اما اگر دفعات تجربه آن افزایش پیدا کرد معمولاً نشان‌دهنده یک اختلال است. عمدتاً کسانی که به صرع مبتلا می‌شوند به‌دفعات تجربه آشناپنداری را گزارش می‌کنند.
7- نظریه تناسخ
تناسخ معتقد است روح ما قبل از زندگی فعلی در یک جسم دیگر زندگی می‌کرده است. به عبارتی هرکدام از ما بر اساس این نظریه تابه‌حال چندین بار و در جسم‌های مختلف زندگی کرده‌ایم. نظریه تناسخ برای توجیه دژاوو معتقد است صحنه‌هایی که به نظر ما آشنا می‌آیند همان‌هایی هستند که در زندگی قبلی ما نیز وجود داشته یا حداقل مشابه آن را تجربه کرده‌ایم. بااین‌حال باید به این نکته دقت داشت که نظریه تناسخ از نظر علمی تأیید نشده است.
8- رویای صادقه
رویای صادقه یا آگاهی‌دهنده یکی دیگر از نظریه‌هایی است که تلاش می‌کند دژاوو را توضیح دهد. این دیدگاه معتقد است بسیاری از ما و به‌خصوص کسانی که از حس ششم و شهود بهتری برخوردار باشند صحنه‌هایی که قرار است در زندگی اتفاق بیفتد را قبل‌تر در خواب می‌بینند. به همین خاطر وقتی مجدداً با آن روبه‌رو می‌شوند احساس می‌کنند که این موقعیت برای آنها آشنا است.
چه کسانی دژاوو را تجربه می‌کنند؟
تاکنون پژوهش معتبری دررابطه‌با شیوع آشناپنداری صورت نگرفت است؛ اما به‌طور کلی می‌توان گفت اکثر انسان‌ها در طول زندگی حداقل یک‌بار پیش دیده را تجربه می‌کنند. در این بین جوانان ۱۵ تا ۲۵ساله بیشترین میزان تجربه دژاوو را گزارش کرده‌اند. علاوه بر این کودکان هم می‌توانند تجربه این شرایط را داشته باشند. بااین‌حال باتوجه‌به ویژگی خیال‌پردازی کودکان خصوصاً کودکان زیر ۶ سال نمی‌توان از این موضوع اطمینان حاصل کرد.
دژاوو و موقعیت‌هایی که آن را تحریک می‌کنند؟
فشارهای روانی
تحقیقات نشان داده است که استرس یا فشار روانی یکی از عواملی است که روی تجربه دژاوو تأثیر می‌گذارد. به‌عبارت‌دیگر هرچقدر فشار روانی برای یک فرد بیشتر باشد احتمال تجربه آشناپنداری نیز بیشتر می‌شود.
مسافرت
یکی دیگر از شرایطی که باعث می‌شود شما دژاوو را بیشتر تجربه کنید سفر است. آمارها بیانگر این هستند که افرادی مثل خلبان‌ها یا توریست‌ها که بیشتر به مسافرت می‌روند تجربه بیشتری از آشناپنداری را نیز گزارش می‌کنند.
تحصیلات و جایگاه اجتماعی
شاید برایتان جالب باشد اگر بگوییم میزان تحصیلات و موقعیت اجتماعی افراد نیز روی تجربه دژاوو تأثیر می‌گذارد. معمولاً کسانی که مدرک تحصیلی بالاتری دارند و یا در موقعیت اجتماعی مهم‌تری هستند بیشتر این تجربه را گزارش می‌کنند.
دژاوو و اهمیت مشاوره
همان‌طور که گفتیم آشناپنداری پدیده‌ای است که تقریباً برای همه ما اتفاق می‌افتد. به همین خاطر تجربه این موضوع چیزی نیست که قرار باشد شما را نگران کند. اما اگر اخیراً بیش از حد درگیر این موضوع شده‌اید بهتر است راجع به این مسئله از یک روان‌شناس کمک بگیرید. تجربه مرتب و بیش از حد دژاوو می‌تواند نشانگر یک اشکال در سیستم مغزی شما باشد. پس بهتر است آن را جدی بگیرید و برای پیگیری بیشتر این مسئله از یک متخصص کمک بگیرید.
برای دریافت مشاوره در زمینه آشناپنداری و دژآوو میتوانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 تماس بگیرید.
سؤالات متداول
آیا دژاوو خطرناک است؟
در حالت عادی تجربه آشناپنداری ممکن است برای هر فردی پیش بیاید و می‌تواند یک تجربه هیجان‌انگیز و بی‌خطر باشد. اما هنگامی که تعداد دفعات تجربه پیش دیده افزایش پیدا کند می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل و خطر جدی باشد. در این شرایط بهتر است هرچه سریع‌تر با یک روان‌شناس مشورت کنید.
سوالی دارید؟ با ما تماس بگیرید
تماس با برترین مشاوران از طریق تلفن ثابت در سراسر کشور از 8 صبح الی 12 شب حتی ایام تعطیل
سراسر کشور :9099070354
جهت مشاوره تلفنی با موبایل و رزرو وقت حضوری
- ۰۱/۱۲/۰۴