چگونه می‌توان مهارت مسئولیت پذیری کودکان را تقویت کرد؟ انسان‌ها دوست دارند در جهانی زندگی کنند که همه در آن مسئولیت‌پذیر هستند. چنین جهانی تنها در صورتی محقق می‌شود که کودکان از همان ابتدا مسئولیت پذیری را آموزش ببینند و در خود نهادینه کنند. واضح است که والدین به عنوان مراقبان و تربیت کنندگان کودکان این وظیفه را برعهده دارند؛ پس چه خوب است که آن را به طور کامل و صحیح به فرزندان خود آموزش دهند و در شکل گیری صحیح شخصیت آن‌ها بهترین روش‌ها را به کار گیرند. اما کودکان با یکدیگر بسیار متفاوت هستند؛ مشاوره کودک به شما کمک می‌کند تا متناسب با شرایط و خصوصیات کودک خود، بهترین روش تربیتی را به کار بگیرید. برای کسب اطلاع بیشتر در زمینه مشاوره کودک کلیک کنید.
منبع : مسئولیت پذیری کودکان
آموزش مسئولیت پذیری به کودکان
مسئولیت پذیری مهارتی اکتسابی است و از حدود سه سالگی به تدریج ایجاد می‌شود. خانواده اولین محیطی است که کودک در آن قرار می‌گیرد و نقش عظیمی در شکل گیری شخصیت او دارد. اگر فردی از همان ابتدا و در دوران کودکی این خصلت را یاد نگیرد و به کمک والدین آن را در خود پرورش ندهد، در آینده نیز مسئولیت تمام کارهای خود را به دیگران می‌سپارد. مسئولیت پذیری کودکان به میزان زیادی به تجارب آن‌ها در محیط خانواده و الگوپذیری از والدین بستگی دارد. والدین می‌توانند با اتخاذ تدابیر آموزشی، زمینه‌های شکل گیری این خصلت را در کودکان ایجاد کنند و البته لازم است در این مسیر به شرایط روحی و روانی آن‌ها نیز توجه داشته‌باشند. انتظارات خود از فرزندانتان را به شکل واضح و روشن و متناسب با سن آن‌ها بیان کنید.
مسئولیت پذیری کودکان در سنین مختلف
کودکان هر چه بزرگتر می‌شوند آمادگی پذیرش مسئولیت‌های بزرگتر و بیشتر را پیدا می‌کنند. مهم است که والدین مسئولیت‌هایی را مطابق با سن کودک به او واگذار کنند تا پس از طی کردن یک مرحله‌ی رشدی با موفقیت وارد مرحله‌ی بعدی شود و مسئولیت‌های بیشتری را بر عهده بگیرد. در ادامه مسئولیت‌های کودکان در هر سن را شرح داده‌ایم.
1. مسئولیت پذیری در سنین پیش از دبستان
کودک سه تا پنج ساله هم می‌تواند مسئولیت برخی از کارهای خود را برعهده بگیرد؛ برای مثال او می‌تواند انتخاب کند برای رفتن به مهد کودک چه لباسی بپوشد و یا در مورد تغذیه میان وعده و اینکه دلش می‌خواهد چه چیزی بخورد تصمیم بگیرد. البته در این مورد والدین باید با مطرح کردن چند گزینه برای او محدودیت قرار دهند. برای مثال می‌توانید از او بپرسید که امروز می‌خواهد نون پنیر بخورد یا چای با بیسکوئیت. همچنین می‌توانید در مورد اسباب بازی‌هایش از او سؤال بپرسید که بهتر است آن‌ها را در چه جایی قرار دهد و یا کدام یک از آن‌ها را به دیوار بزند. مسئولیت کودک پنج ساله می‌تواند این باشد که وسایلش را بعد از بازی کردن جمع کند و آن‌ها را در جای خود قرار دهد. کودکان در این سن می‌توانند در کارهای خانه به شما کمک کنند اما به شرطی که خودشان درخواست نمایند.
2. مسئولیت پذیری کودکان دبستانی
زمانی که کودکان وارد مدرسه می‌شوند، باید مسئولیت‌های بیشتری در اختیار آنان قرار دهید. آنان می‌توانند در انجام کارهای ساده‌ای مانند چیدن میز شام به شما کمک کنند. مدیریت پول‌های هفتگی و یا ماهانه‌ای که به او می‌دهید را به خودش بسپرید و او را در زمینه خرج کردن پول‌هایش راهنمایی کنید. از کودکان هشت یا نه ساله انتظار می‌رود تکالیف درسی خود را انجام دهند و بعد به فعالیت‌های مورد علاقه بپردازند. به او پیامدهای کارهایش را گوشزد کنید؛ مثلا اگر شیشه پنجره را شکست باید قسمتی از پول تو جیبی خود را برای جبران خسارت خرج کند. انعطاف پذیری را فراموش نکنید و قوانین و محدودیت‌ها را با توجه به سن و توانایی‌های کودک در نظر بگیرید.
3. مسئولیت پذیری در دوران نوجوانی
نوجوانان دوازده، سیزده ساله باید در بسیاری از مسائل نظرات خود را آزادانه بیان کنند و مهم است در تصمیم‌گیری‌های خانوادگی نظرش را بپرسید و به او احترام بگذارید. مسئولیت‌های نوجوان شامل نظافت شخصی، انجام مرتب تکالیف درسی، مرتب کردن اتاق و وسایل شخصی و… می‌شود. در این می‌تواند در خانه تنها بماند و یا حتی با نظارت و کنترل شما با دوستانش به گردش برود. نوجوان پانزده ساله باید در کارهای خانه مشارکت داشته باشد و مسئولیت‌هایی همچون به خرید رفتن را به او بسپارید. همیشه میان توقعاتتان از نوجوان و خواسته‌های او تعادل برقرار کنید و با انعطاف و آرامش، سبک تربیتی مشخصی را پیش بگیرید.
بیشتر بخوانید : آموزش تربیت کودک
راه‌هایی برای افزایش مسئولیت پذیری در کودکان
برای افزایش مسئولیت پذیری کودکان راهکارهایی وجود دارد که برخی از آن‌ها به شرح زیر هستند:
1.به کودک یاد بدهید خودش وسایلش را جمع کند
در ابتدا با مهربانی به کودک کمک کنید تا وسایلش را جمع کند و کارهایش را انجام بدهد. با خوشرویی کم کم کودک مسئولیت‌هایش را یاد می‌گیرد. بنابراین از او به خاطر خراب کاری‌هایش ناراحت نشوید. مثلا اگر شیر را روی زمین ریخت، دستمالی بردارید و یک دستمال هم به او بدهید و بگویید با کمک هم آن را پاک می‌کنیم. اگر کودک پیش دبستانی کفش‌های خود را وسط پذیرایی می‌اندازد، با مهربانی کفش‌ها را به دستش بدهید و بگویید همه وسایل را سر جایش می‌گذاریم. این روش را تا زمانی که فرزندتان به نوجوانی می‌رسد انجام دهید.
2.مسئولیت پذیری کودکان | کمک کردن به دیگران را به کودک یاد بدهید
زمانی که کودک به هر نحوی به دیگران کمک می‌کند، رفتارهای او را مورد توجه قرار دهید و او را تشویق کنید. هر چه بیشتر رفتاری را تشویق کنید، آن رفتار در فرزندتان نهادینه می‌شود و رشد می‌کند. زمانی که کودکتان با دوست و یا خواهر کوچک‌ترش مهربان است، به او لبخند بزنید و بگویید که از این کارش خوشتان آمده. به او یاد بدهید در کارهای خانه به شما کمک کند و با توجه به سن او مسئولیت‌هایش را افزایش دهید. کودک نوپا می‌تواند دستمال‌ها را روی میز بگذارد، از کودک سه ساله بخواهید بشقاب‌ها را یکی یکی از روی میز به شما بدهد، کودک چهار ساله می‌تواند کفش‌ها را جفت کند، کودک پنج ساله توانایی مرتب کردن تخت خوابش را دارد، کودکان شش هفت ساله می‌توانند به گلدان‌ها آب بدهند و هشت ساله‌ها می‌توانند لباس‌ها را تا کنند.
3.به کودک دستور ندهید و از او بخواهید فکر کند
برای مثال اگر کودک صبح برای رفتن به مدرسه بی‌حوصله است به او دستور ندهید که سریع مسواک بزند، کیفش را حاضر کند و آماده شود. بلکه با لحن ملایم از او بپرسید که برای رفتن به مدرسه باید چه کارهایی انجام دهد. هدف از این پرسش این است که کودک بر روی مسئولیت‌ها و کارهایی که باید انجام دهد فکر کند. در صورتی که هر روز صبح این کارها را انجام دهد به مرور مسئولیت‌هایش را یاد می‌گیرد.
برای دریافت مشاوره در زمینه نوزاد و کودک می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی کودک از طریق شماره 02166419012 با برترین متخصصان کلینیک تخصصی نی نی مایند تماس حاصل نمایید.
سوالات متداول
مهمترین پیامد عدم مسئولیت پذیری کودک در بزرگسالی چیست؟
کودکی که مسئولیت پذیری را یاد نگیرد، در آینده نیز تبدیل به فردی می‌شود که مسئولیت‌های کارهای خود را به دوش دیگران می‌اندازد و در عین حال هیچ اعتماد به نفسی برای انجام کارهایش ندارد. انتخاب‌هایش محدود می‌شود و عملکردش کاهش می‌یابد. با کمک گرفتن از مشاوره کودک می‌توانید از بروز این مسائل پیشگیری کنید.
منبع : مسئولیت پذیری کودکان