مواد محرک از انواع مواد مخدر هستند که در سال‌های اخیر میزان استفاده از آن‌ها افزایش چشمگیری داشته است. با توجه به تأثیری که این مواد در افزایش انرژی و کاهش نیاز به خواب دارند، قربانیان آن معمولاً محصلین و شاغلینی هستند که نیاز به بیداری شبانه و همین‌طور افزایش تمرکز دارند. همچنین این مواد در کاهش اشتها و لاغری نیز تاثیر می‌گذارند و از این طریق افراد بیشتری را درگیر اعتیاد می‌کنند. شاید بتوان گفت اعتیاد به مواد محرک به دلیل تأثیرات نامطلوب بسیاری که در روحیه و سلامت روان فرد باقی می‌گذارد، بیش از اعتیاد به مواد افیونی آسیب‌رسان بوده و ترک اعتیاد به آن، نیاز به مراقبت‌های روان‌شناختی جدی دارد. درصورتی‌که این علائم را در فردی از نزدیکانتان مشاهده می‌کنید، بهتر است برای درمان اعتیاد به یک متخصص در این زمینه مراجعه نمایید.
منبع : مواد محرک
انواع مواد محرک
مواد محرک به گروهی از مواد اعتیادآور گفته می‌شود که با تغییر در میزان ترشح انتقال‌دهنده‌های عصبی باعث افزایش انرژی و نشاط در فرد شده و علاوه بر کاهش نیاز به خواب و عدم احساس خستگی، توانایی تمرکز را نیز افزایش می‌دهند. این دسته از مواد اعتیادآور انواع مختلفی را شامل می‌شود که در ادامه راجع به آن‌ها صحبت خواهیم کرد:
1. شیشه
شاید بتوان گفت شیشه معروف‌ترین ماده مخدر در این دسته است. این ماده به دلیل شکل ظاهری بی‌رنگ و مشابه به خورده شیشه با نام‌های کریستال، گلس و یا شیشه در میان مردم شناخته می‌شود. شیشه یک ماده مخدر صنعتی است که از متآمفتامین تهیه می‌گردد و از آثار آن می‌توان به کاهش اشتها و کاهش نیاز به خواب و همچنین احساس سرزندگی اشاره کرد. برای آشنایی با علائم اعتیاد به شیشه کلیک کنید.
2. آمفتامین و متآمفتامین
یکی از اصلی‌ترین انواع مواد محرک آمفتامین است که متآمفتامین، شیشه یا بسیاری از مواد دیگر از آن ساخته شده و البته تأثیری به‌مراتب بیشتر از خود این ماده دارند. آمفتامین و متآمفتامین می‌توانند به‌صورت خوراکی، تزریقی و یا به‌صورت استنشاقی مورد استفاده قرار بگیرند. ازجمله نشانه‌های مصرف این ماده مخدر می‌توان به افزایش ضربان قلب و تعداد تنفس، بالا رفتن میزان فشارخون و تمایل فرد برای فعالیت اشاره کرد.
3. کوکائین
کوکائین نام یکی از مواد مخدر طبیعی است که از برگ درخت کوکا به دست می‌آید و نسبت به سایر مواد محرک از قدمت بیشتری برخوردار است. معمول‌ترین شیوه استفاده از پودر سفیدرنگی که به آن کوکائین گفته می‌شود استنشاق از راه بینی است بااین‌حال برخی نیز از این ماده به‌صورت تزریق و یا خوراکی استفاده می‌کنند. آنچه به‌عنوان ماده مخدر کراک از آن صحبت می‌شود نیز یکی از انواع کوکائین است. کوکائین به دلیل تأثیری که در ایجاد احساس نشاط و پرانرژی بودن در فرد باقی می‌گذارد معمولاً میل به مصرف مجدد را در وی برانگیخته و از این طریق باعث اعتیاد به این ماده می‌شود. برای آشنایی با علائم اعتیاد به کوکائین کلیک کنید.
4. نیکوتین و کافئین
اگرچه نیکوتین یا کافئین نسبت به سایر مواد گفته‌شده در بالا بسیار ضعیف‌تر هستند و نشانه‌ها و عوارض اعتیاد به آن شاید چندان قابل مقایسه با سایر مواد محرک نباشد اما بااین‌حال با توجه به مکانیزم تأثیرگذاری مشابه با این گروه از مواد اعتیادآور، در این دسته قرار می‌گیرند. نیکوتین نام ماده اصلی موجود در سیگار و تنباکو است و کافئین ماده مجاز و خوراکی می‌باشد که در قهوه، شکلات و چای وجود دارد. به همین دلیل است که مصرف این مواد به‌ویژه قهوه باعث افزایش احساس انرژی در فرد شده و خواب‌آلودگی را کاهش می‌دهد.
5- برخی داروهای محرک
در برخی داروها نیز موادی مشابه مواد محرک استفاده می‌شود. یکی از این داروها ریتالین است که اغلب برای کودکان بیش فعال تجویز می‌شود. ریتالین با تاثیر بر دوپامین مغز موجب افزایش تمرکز شده و در کاهش علائم بیش فعالی نقش موثر ایجاد می‌کند. به دلیل همین ویژگی معمولا دانشجویان از ریتالین برای بالا بردن تمرکز استفاده می‌کنند، در حالی که به خاصیت اعتیاد آوری آن توجه نکرده و به بدن خود آسیب می‌رسانند. برای آشنایی بیشتر با قرص ریتالین کلیک کنید.
بیشتر بخوانید : انواع مواد اعتیاد آور
نشانه‌های اعتیاد به مواد محرک
همانطور که گفته شد مواد محرک با تغییر در میزان ترشح انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند دوپامین یا سروتونین باعث افزایش انرژی و شادابی در فرد می‌شوند. بااین‌حال هریک از انواع مواد مخدر موجود در این گروه بسته به میزان قدرت و ساختار شیمیایی که دارند نشانه‌های مشخصی را در فرد ایجاد می‌کنند. اما به‌طورکلی می‌توان نشانه‌های مشترک اعتیاد به تمامی مواد محرک را به‌صورت زیر بیان کرد:
_افزایش میزان انرژی و احساس نشاط که باحالت معمول فرد تفاوت دارد
_حریک‌پذیری و پرخاشگری
_احتمال بروز توهم و هذیان
_پرحرفی و در بسیاری از مواقع پرش افکار؛ به‌صورت نیمه‌تمام رها کردن صحبت از یک موضوع و شروع موضوع بعدی
_کاهش نیاز به خواب و عدم احساس خستگی
_کاهش اشتها
_افزایش میل جنسی و بالا رفتن احتمال روابط جنسی پرخطر
_وجود نشانه‌های فیزیولوژیک مثل بالا رفتن فشارخون، افزایش ضربان قلب، تعریق و یا سرخی چشم
درصورتی‌که با همه یا برخی از این نشانه‌ها در فردی مواجه شدید بهتر است برای تشخیص قطعی و انجام اقدامات درمانی به یک متخصص مراجعه نمایید. توجه داشته باشید که میل شدید به مصرف مجدد یا به‌عبارت‌دیگر وابستگی روانی یکی از مهم‌ترین عوارض استفاده از مواد محرک است و به همین خاطر ترک اعتیاد به این مواد باید زیر نظر متخصص روانشناسی و با کنترل نشانه‌های روانی همچون توهم و هذیان یا ابتلا به افسردگی صورت بگیرد.
بیشتر بخوانید : ترک اعتیاد به مواد محرک
عوارض اعتیاد به مواد محرک
با توجه به نوع ماده مخدری که فرد استفاده می‌کند و همچنین مدت‌زمان اعتیاد و یا میزان مصرف، عوارض اعتیاد به انواع مواد محرک با یکدیگر متفاوت خواهد بود. بااین‌حال برخی از شایع‌ترین عوارض اعتیاد به مواد محرک که تقریباً در اعتیاد به‌تمامی این مواد دیده می‌شود عبارتند از:
_بروز مشکلات قلبی و عروقی
_اختلالات کبد و کلیه
_بروز اختلالات خلقی مثل افسردگی
_ضعف در توانایی حافظه و یادگیری
_تحریک‌پذیری و پرخاشگری
_از دست دادن خانواده، شغل و موقعیت اجتماعی
درمان اعتیاد به مواد محرک
چنانچه پیشتر نیز گفته شد با توجه به تأثیری که استفاده از مواد محرک بر شرایط روانی فرد باقی می‌گذارد برای درمان اعتیاد به این مواد باید درمان‌های فیزیولوژیک و روان‌شناختی در کنار یکدیگر صورت بگیرد. یکی از اشتباهات رایج در ترک اعتیاد این است که معمولاً افراد پایان مرحله سم‌زدایی و از بین رفتن وابستگی جسمی را به‌عنوان پاکی از اعتیاد تلقی می‌کنند و توجهی به انجام جلسات بازپروری و مشاوره ندارند. این موضوع باعث خواهد شد که فرد دیر یا زود مجدداً مصرف مواد مخدر را شروع کند. تحقیقات نشان داده میزان مصرف در افرادی که پس از یک دوره ترک مجدداً به اعتیاد روی می‌آورند، بالاتر از سایرین خواهد بود. درنتیجه اگر به دنبال ترک اعتیاد به هریک از انواع مواد محرک هستید بهتر است در این زمینه از یک روانشناس کمک بگیرید. برای دریافت مشاوره ترک اعتیاد کلیک کنید.
تاثیر خدمات روانشناسی بر ترک اعتیاد
علاوه بر افرادی که قصد ترک اعتیاد به یک ماده مخدر را دارند، چنانچه یکی از اطرافیان شما درگیر اعتیاد به هریک از مواد گفته‌شده در بالاست، می‌توانید با کمک گرفتن از یک مشاور راه‌هایی را برای ترغیب فرد به ترک اعتیاد پیدا کنید و یا روش‌هایی را برای جلوگیری از آسیب دیدن سایر اعضای خانواده به دلیل اعتیاد یکی از اعضا آموزش ببینید. در ادامه مهم‌ترین اقدامات روانشناسان درزمینهٔ ترک اعتیاد به مواد محرک را با یکدیگر بررسی خواهیم کرد:
- کمک به فرد برای مقابله با وسوسه مصرف مجدد مواد مخدر پس از ترک
- بررسی مشکلات و آسیب‌هایی که به دنبال اعتیاد در زندگی فرد ایجاد شده و کمک برای برطرف کردن آن‌ها (برای مثال از دست دادن زندگی مشترک یا مشکلات مربوط به شغل و تحصیل)
- ریشه‌یابی علل ابتلای فرد به اعتیاد و تلاش برای از بین بردن این دلایل
- کمک به سایر اعضای خانواده برای شناخت راهکارهای برخورد با فردی که به‌تازگی ترک کرده است
- مراقبت از سلامت روان فرد و کنترل ابتلای احتمالی به بیماری‌های خلقی مانند افسردگی
بیشتر بخوانید : اعتیاد چیست | تعریف و آشنایی با ماهیت اعتیاد
سؤالات متداول
1. مواد محرک یعنی چه؟
مواد محرک دسته‌ای از مواد اعتیادآور هستند که باعث افزایش ترشح برخی از انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند دوپامین شده و از این طریق سبب افزایش انرژی و تمرکز فرد می‌شوند. همچنین نیاز فرد به خواب و استراحت نیز کاهش پیدا می‌کند. ازجمله انواع مواد محرک می‌توان به کوکائین، شیشه و آمفتامین اشاره کرد.
2. اعتیاد به مواد محرک چه نشانه‌هایی دارد؟
افزایش ناگهانی میزان انرژی فرد و کاهش نیاز به استراحت، پرحرفی و پرش افکار، کاهش اشتها و همین‌طور نشانه‌های فیزیولوژیکی مانند افزایش ضربان قلب و فشارخون از نشانه‌های مصرف مواد محرک هستند. به دلیل عوارض زیاد این دارو توصیه میکنیم برای ترک اعتیاد هر چه زودتر اقدام کنید.
3. چرا برخی معتقدند کوکائین و سایر مواد محرک اعتیادآور نیستند؟
وابستگی به مواد محرک معمولاً برخلاف تریاک و سایر مواد افیونی به‌صورت روانی است و جنبه جسمانی اعتیاد در آن‌ها کم‌رنگ‌تر است. به همین خاطر برخی نبود نشانه‌های جسمانی را به معنای عدم اعتیاد می‌دانند که البته این باور اشتباه است و قدرت مواد محرک در ایجاد وابستگی به‌مراتب بیشتر از سایر مواد مخدر است.
برای دریافت مشاوره در زمینه مواد محرک و نحوه درمان اعتیاد به مواد محرک می‌توانید با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره _ تماس بگیرید.
منبع : مواد محرک