اختلالات خواب از رایج‌ترین مشکلاتی هستند که می‌تواند برای هریک از ما و در هر سنی پیش بیاید. اختلالات خواب به معنای هرگونه مشکلی است که در جریان عادی خواب پیش می‌آید. و باعث می‌شود تا شما در طول روز احساس خستگی کنید یا به برنامه‌های روزانه‌تان نرسید. این مشکلات می‌تواند بی‌خوابی، پرخوابی، کابوس‌های شبانه یا هر چیز دیگری را شامل شود.
اختلال در خواب معمولاً به دلیل مشکلات روحی و به خصوص اضطراب به وجود می‌آیند؛ اما می‌توانند دلایل جسمانی هم داشته باشند. دشواری در خواب از هر نوع و به هر دلیلی که باشد مشکلات بسیاری را در جریان زندگی روزمره ما ایجاد می‌کند. به همین خاطر اگر نشانه‌های این اختلال را در خود یا اطرافیان احساس می‌کنید بهتر است از یک مشاور کمک بگیرید.
منبع: اختلالات خواب در DSM 5
اختلالات خواب چیست؟
گاه برخی از عوامل مانع از خواب خوب می‌شود. و به طور کلی آرامش شما را مختل می‌کند. عواملی مانند استرس، مشکلات تنفسی، استفاده از داروهای مختلف و … باعث بروز این اختلال می‌شوند. اختلالات خواب انواع مختلفی دارد و معمولا همراه با اختلالات روحی و روانی است. به همین دلیل اگر بی خوابی شما کوتاه مدت باشد، همراه با مشکلات زیاد نیست. اما اگر به صورت مداوم به اختلالات خواب دچار شده باشید؛ حتما باید از یک متخصص کمک بگیرید.
انواع اختلالات خواب
بیمارانی که دچار اختلال خواب می‌شوند در زمان خوابیدن و بیدار شدن مشکل دارند و یا خواب آن‌ها کیفیت مناسب را ندارد و به همین خاطر در طول روز احساس خستگی می‌کنند. مهم‌ترین انواع اختلالات خواب عبارتند از:
📌 بی‌خوابی یا اینسومنیا
بی‌خوابی رایج‌ترین نوع اختلالات خواب است. بیمارانی که دچار بی‌خوابی هستند معمولاً ساعت‌ها در رخت خواب می‌مانند و خوابشان نمی‌برد یا چند ساعت زودتر از زمانی که باید، بیدار می‌شوند و دیگر نمی‌توانند بخوابند. بعضی از آن‌ها نیز در زمان خواب‌وبیداری مشکلی ندارند، اما در طول ساعاتی که خوابند چندین بار بیدار می‌شوند. همه این مشکلات باعث می‌شود کسانی که دچار بی‌خوابی هستند در طول روز به‌شدت احساس خستگی کنند.
📌 اختلالات خواب | اختلال در چرخه خواب
بیمارانی که دچار اختلالات خواب می‌شوند در به خواب رفتن یا کیفیت خوابشان مشکلی ندارند. آن‌ها زمان مناسبی به خواب نمی‌روند. برای مثال تمام ساعات شب را بیدارند و اصلاً احساس خستگی نمی‌کنند اما در طول روز 7 یا 8 ساعت می‌خوابند.
📌 حمله خواب یا نارکولپسی
حمله خواب یکی از اختلالات خواب است. حمله خواب اختلالی است که باعث می‌شود بیمار در هر ساعتی از روز به‌طور ناگهانی و بدون اراده به خواب رود. این حمله ممکن است در هر جایی از خانه گرفته تا محل کار و یا در وسایل حمل و نقل عمومی اتفاق بیفتد.
📌 اختلالات خواب | فلج خواب
فلج خواب نام یکی از اختلالات خواب است. که در گذشته به آن بختک گفته می‌شد. بیمارانی که دچار فلج خواب می‌شوند در زمان خوابیدن یا بیدار شدن برای مدت کوتاهی احساس می‌کنند که توانایی حرکت ندارند. در واقع در این شرایط علی رغم اینکه مغز بیدار است اما عضلات بدن توانایی هیچ فعالیتی ندارند.
📌 کابوس‌های شبانه
کابوس‌ها نام یکی از اختلالات خواب است که به معنای خواب‌های پر استرس و ترسناکی هستند. که گاهی اوقات حتی باعث می‌شوند شما از خواب بیدار شوید. همه ما حداقل یک بار در طول زندگی تجربه دیدن کابوس را داشته‌ایم. اما اختلال کابوس زمانی است که تعداد این کابوس‌ها و یا شدت اضطراب آن‌ها به میزانی باشد که مشکلاتی را برای فرد ایجاد کند.
📌 اختلالات خواب | پاراسومنیا یا خواب پریشی
پاراسومنیا به مجموعه‌ای از رفتارهای غیر عادی در زمان خواب گفته می‌شود که شناخته شده ترین آن‌ها راه رفتن در خواب است. به غیر از راه رفتن، صحبت کردن یا دندان قروچه کردن هم از این دسته به شمار می‌آیند. بعضی از متخصصین معتقدند کابوس دیدن هم می‌تواند یکی از انواع پاراسومنیا باشد. بنابراین یکی از انواع اختلالات خواب، خواب پریشی است.
📌 مشکلات تنفسی یا آپنه خواب
مشکلات تنفسی یکی از اختلالات خواب است که گاهی باعث می‌شود زمانی که بیمار خواب است اکسیژن رسانی به بدن با مشکل مواجه شود. در این شرایط بیمار برای چند ثانیه از خواب بیدار خواهد شد تا اکسیژن رسانی به حالت طبیعی برگردد. کسانی که در خواب دچار مشکلات تنفسی می‌شوند معمولاً در طول شب یا فردای آن از بیداری‌های خود چیزی به یاد نمی‌آورند. اما یکی از نشانه‌های بیداری شبانه احساس خستگی است که در طول روز باقی می‌ماند.
📌 اختلالات خواب | سندرم پای بی‌قرار
کسانی که دچار سندرم پای بی‌قرار هستند هنگام خواب احساس می‌کنند جانوری روی پایشان حرکت می‌کند. یا احساساتی مثل مورمور شدن، سرد و گرم شدن و ناراحتی را در پاهای خود احساس می‌کنند. سندرم پای بی قرار از دیگر انواع اختلالات خواب است.
📌 اختلال پرخوابی
یکی از انواع اختلالات خواب، اختلال پر خوابی است. در این اختلال فرد به صورت مداوم خواب آلوده است. و همیشه به سوی خوابیدن گرایش دارد. عواملی مانند افسردگی، وراثت، ضربه به سر و … در بروز این اختلال دخیل هستند.
علائم اختلالات خواب
❌ خستگی روزانه
❌ خواب ماندن
❌حرکت غیر معمول یا سایر تجربیات هنگام خواب
❌ تحریک پذیری یا اضطراب
❌ اصرار شدید به چرت زدن در طول روز
❌افزایش وزن
❌ تغییرات ناخواسته در برنامه خواب یا بیداری شما
❌ عملکرد ضعیف در محل کار یا مدرسه
❌الگوهای تنفسی غیر معمول
❌ عدم تمرکز
❌ اصرارهای غیر معمول یا ناخوشایند برای حرکت هنگام خوابیدن
❌افسردگی
دلایل اختلال خواب
اختلالات خواب به دلایل مختلفی به وجود می‌آیند. و برخی از این دلایل است که باعث بروز اختلالات خواب می‌شود. در این بخش مقاله راجع به دلایل اختلالات خواب توضیح داده ایم.
🟡 افسردگی و اضطراب
ناراحتی‌های روحی به‌خصوص اضطراب و افسردگی دلیل بسیاری از اختلالات خواب هستند. این بیماری‌ها باعث ایجاد تغییراتی در مواد شیمیایی مغز مانند سروتونین می‌شوند. به‌علاوه افکار منفی و نگرانی‌هایی را در ذهن بیمار ایجاد می‌کنند که توانایی خواب راحت را از او می‌گیرد.
🟢 سبک زندگی اشتباه از علل اختلالات خواب
سبک زندگی اشتباه از دلایل بروز اختلالات خواب است. شیفت‌های کاری شبانه، عادت به شب نشینی، درس خواندن در شب یا مصرف چای و کافئین قبل از خواب از جمله عادت‌های اشتباهی هستند که باعث بی‌خوابی می‌شوند. این مشکلات در بیشتر اوقات اختلال در چرخه خواب را ایجاد می‌کنند.
🟠 مشکلات تنفسی
بسیاری از اختلالات خواب به دلیل مشکلات تنفسی ایجاد می‌شوند. آلرژی‌های فصلی یا سرماخوردگی‌ها می‌توانند اختلالات تنفسی را افزایش دهند. در این شرایط همانطور که راجع‌به آپنه تنفسی گفتیم بیمار در طول شب بارها از خواب بیدار می‌شود و در‌نتیجه در طول روز احساس خستگی می‌کند.
🟤 استفاده از داروها یا سوء مصرف مواد مخدر
مصرف دارو یکی از دلایل بروز اختلالات خواب است. بعضی از داروها به خصوص داروهایی که برای کنترل اضطراب و افسردگی استفاده می‌شوند می‌تواند باعث افزایش یا کاهش ساعت‌های خواب شود. بعضی از انواع مواد مخدر مانند شیشه یا قرص‌های اکس نیز نیاز بدن به خواب را کاهش می‌دهند. توجه داشته باشید که برای قطع مصرف دارو یا مخدر باید این کار را زیر نظر متخصص انجام دهید. و از قطع ناگهانی داروها خودداری کنید.
🟣 درد مزمن
یکی از دلایل بروز اختلالات خواب، درد مزمن است. معمولا درد مزمن مانع از خواب می‌شود و حتی فرد را از خواب بیدار می‌کند. دردهای مزمن شامل کمر درد، سر درد، بیماری التهابی روده، سندرم خستگی، آرتروز و فیبرومیالژیا می‌شود.
🔴 ژنتیک
گاهی دلیل بروز اختلالات خواب، ژنتیک است. در این شرایط یکی از اقوام نزدیک فرد به اختلال خواب دچار است که باعث بروز اختلال در بستگان خود می‌شود.
تشخیص اختلالات خواب
اگر شب‌ها به راحتی نمی‌توانید بخوابید یا در طول روز احساس خستگی می‌کنید بهتر است راجع به این موضوع از یک متخصص کمک بگیرید. متخصصین از روش‌های مختلفی برای تشخیص اختلالات خواب استفاده می‌کنند. در این بخش مقاله راجع به تشخیص اختلالات خواب توضیح داده ایم.
🔶 تست خواب یا پلی سومنوگرافی
اولین قدم در بررسی اختلالات خواب استفاده از این تست است. در این روش مسائل مختلفی مثل سطح اکسیژن خون یا امواج مغزی در طول خواب مورد بررسی قرار می‌گیرند تا مشخص شود که بیمار در چه قسمتی دچار اختلال است.
🔶 نوار مغزی یا الکتروانسفالوگرام
نوار مغزی دستگاهی است که در بیداری جریان الکتریکی مغز را مورد بررسی قرار می‌دهد و اگر در بخشی از این جریان مشکل وجود داشته باشد به‌خوبی در این روش قابل مشاهده است. متخصصین با استفاده از این روش و با توجه به منطقه‌ای که دچار مشکل شده است برای درمان اختلالات خواب تصمیم می‌گیرند.
🔶 آزمایش خون
این روش به متخصص کمک می‌کند تا بعضی از مشکلات و دلایل زمینه‌ای که می‌تواند باعث بروز اختلالات خواب شود را موردبررسی قرار دهد. از آزمایش خون بیشتر برای بررسی حملات خواب استفاده می‌شود.
🔶 نقشه مغزی یا QEEG
پزشکان با کمک نقشه مغزی می‌توانند اختلالات خواب را تشخیص دهند. در این نوع تشخیص با کمک امواج خواب در نقاط مختلف مغز، نشان داده خواهد شد که فرد به این اختلال دچار شده است.
درمان اختلال خواب
اختلالات خواب به روش های مختلفی مانند روان درمانی، دارو درمانی و … به وجود می‌آیند. که در این بخش مقاله راجع به درمان اختلالات خواب توضیح داده ایم.
🔻 روان درمانی
بیشتر اختلالات خواب به دلیل مشکلات روحی مثل اضطراب یا افسردگی اتفاق می‌افتند. به‌همین‌خاطر بهتر است برای درمان مشکلات خواب ابتدا به یک روانشناس مراجعه کنید. اگر روانشناس احساس کند که مشکلات شما به دلیل ناراحتی‌های روحی ایجاد شده برای درمان آن‌ها به شما کمک خواهد کرد.
گاهی اوقات مشکلاتی مثل سبک زندگی اشتباه باعث اختلالات خواب می‌شوند. برای مثال ممکن است فعالیتهای ذهنی مهمی را در ساعت‌های قبل از خواب انجام دهید. در این مواقع درمانگر کمک می‌کند تا دلایل مشکلات خود را پیدا و برطرف کنید.
🔻 دارودرمانی
گاهی اوقات شدت اختلالات خواب یا مزمن شدن آن‌ها باعث می‌شود درمانگر احساس کند به غیر از روان‌درمانی باید از داروها نیز استفاده کرد. برای درمان اختلالات خواب معمولا از داروهای ضد اضطراب یا افسردگی استفاده می‌شود. در استفاده از داروها بهتر است به این نکته توجه داشته باشید که دارو معمولا نمی‌تواند مشکل شما را کاملا برطرف کند و با قطع استفاده از دارو احتمالا مشکلات شما باز خواهند گشت. به‌همین‌خاطر بهتر است در کنار استفاده از داروها جلسات روان‌درمانی را هم جدی بگیرید.
کلام آخر
همانطور که در این مقاله مطلع شده اید، اختلالات خواب به دلایل مختلفی بروز پیدا می‌کند. که اگر فرد تحت درمان قرار نگیرد، با مشکلات فراوانی مواجه خواهد شد. به همین دلیل برای درمان حتما از متخصص کمک بگیرید. و هرچه سریعتر جلوی این اختلال را بگیرید تا زندگی شما را مختل نکند. مرکز مشاوره ذهن نو به صورت تلفنی و حضوری به شما مراجعین گرامی خدمات ارائه می‌دهد. جهت کسب اطلاعات بیشتر با شماره زیر تماس حاصل فرمایید.
برای دریافت مشاوره در زمینه اختلالات خواب می توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن های ثابت با شماره 9099070354 تماس بگیرید.
سوالات متداول
چه درمانی برای بی‌خوابی وجود دارد؟
گاهی اوقات بی‌خوابی به دلیل مشکلات روحی مانند اضطراب و افسردگی اتفاق افتاده است و باید این مشکلات را درمان کرد. بعضی مواقع هم سبک زندگی اشتباه باعث بروز اختلالات خواب می‌شود که باید آن‌ها را اصلاح کرد. ممکن است درمانگر از بعضی داروهای ضد اضطراب یا افسردگی هم برای درمان بی‌خوابی استفاده کند.
منبع: اختلالات خواب در DSM 5
- ۰۲/۰۵/۰۱